Το μεγαλύτερο πρόβλημα της χώρας μας δεν είναι ούτε το ασφαλιστικό, ούτε η ανεργία, ούτε τα ελληνοτουρκικά και οι ανατιμήσεις αλλά το δημογραφικό, καθώς οι επιπτώσεις του αντικατοπτρίζονται σε όλα τα παραπάνω αλλά και σε πολλές άλλες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές πτυχές. Έως το έτος 2050, δηλαδή μέσα στα επόμενα 27 χρόνια, ο πληθυσμός της Ελλάδας είναι πολύ πιθανό να συρρικνωθεί δραστικά ακόμη και κατά 2,5 εκατομμύρια, με αποτέλεσμα να καταστούμε μια χώρα γερόντων σύμφωνα με μελέτη του Εργαστηρίου Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, που διενεργήθηκε από τον κ. Βύρων Κοτζαμάνη, καθηγητή Δημογραφίας και επιστημονικό υπεύθυνο του ερευνητικού προγράμματος του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ) «Δημογραφικά Προτάγματα στην Έρευνα και Πρακτική στην Ελλάδα».
Εκτός συνόρων αυξάνονται αλματωδώς οι γεννήσεις
Κι ενώ στη χώρα μας έχουμε αυτή τη δραματική εικόνα, σε παγκόσμιο επίπεδο συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο, αφού βάσει μιας άλλης μελέτης του κ. Κοτζαμάνη που διενεργήθηκε με τη συνεπικουρία του κ. Γιώργου Κοντογιάννη, δρ. δημογραφίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και μεταδιδακτορικού ερευνητή, ο πληθυσμός του πλανήτη αυξάνεται ταχύτατα, εγείροντας έντονους φόβους για υπερπληθυσμό. Ο πληθυσμός της Γης που ήταν μόνο 1 δισεκατομμύριο το 1800, ξεπέρασε το Νοέμβριο του 2022 τα 8 δισεκατομμύρια και θα συνεχίσει να αυξάνεται, φτάνοντας πιθανότατα τα 10 δισεκατομμύρια λίγο πριν τα τέλη του αιώνα μας σύμφωνα με το σενάριο προβολών που έχει πραγματοποιηθεί.
Σχεδόν 190.000 λιγότεροι Έλληνες μέσα σε δέκα χρόνια
Ας τα πάρουμε όμως με τη σειρά, ξεκινώντας από τα όσα συμβαίνουν και σχεδόν με μαθηματική ακρίβεια θα συμβούν σύντομα στην Ελλάδα, εάν δεν παρθούν δραστικά μέτρα. Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή της ΕΛΣΤΑΤ που διενεργήθηκε το 2021 και τα αποτελέσματά της παρουσιάστηκαν μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο, ο νόμιμος πληθυσμός στην επικράτεια ανέρχεται σε 9.716.889 ανθρώπους έναντι 9.904.286 το 2011. Δηλαδή, έχουμε μια μείωση κατά 187.397 πολίτες (ήτοι -1,9%). Η πανεπιστημιακή έρευνα αναφέρει ότι «η δημογραφική γήρανση του πληθυσμού όχι μόνο δεν θα ανακοπεί με ορίζοντα το 2050, αλλά οι ρυθμοί της αναμένεται να επιταχυνθούν. Ταυτόχρονα θα επιταχυνθεί και το φαινόμενο της «γήρανσης μέσα στη γήρανση», δηλαδή οι ηλικιωμένοι να ζουν ακόμη περισσότερα χρόνια. Θα αναρωτηθεί κάποιος εάν κάτι τέτοιο είναι κακό. Από μόνο του προφανώς και όχι, μακάρι να ζει ο κόσμος όσο γίνεται περισσότερα χρόνια, αλλά το ζήτημα είναι ότι δεν θα υπάρχει επαρκές εργατικό δυναμικό ηλικίας από 18 έως 65 ετών προκειμένου με τις εισφορές του να μπορεί να καλύπτει τις συντάξεις των γηραιότερων.
Από το κακό στο χειρότερο
Οι κ.κ. Κοτζαμάνης και Κοντογιάννης υποστηρίζουν πως «άμεση παρέμβαση στα πληθυσμιακά δρώμενα μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της μετανάστευσης, και προς αυτή την κατεύθυνση η Πολιτεία καλείται να λάβει μέτρα για να ενισχύσει τον πληθυσμό της εργάσιμης ηλικίας και να ανακόψει τη γήρανση». Για την εξέλιξη του πληθυσμού της χώρας με ορίζοντα το 2050, το εργαστήριο μελέτησε έξι διαφορετικά σενάρια. Βάσει όμως των αποτελεσμάτων, ανεξαρτήτως σεναρίων, η μείωση του μόνιμου πληθυσμού την επόμενη 35ετία αναμένεται να είναι συνεχής. Ο ρυθμός πτώσης του πληθυσμού διαφοροποιείται ανά σενάριο, όπως επίσης και η κατανομή του πληθυσμού ανά φύλο και ηλικία.
Όπως καταγράφεται στη μελέτη, στο τέλος της επόμενης εικοσαετίας, έως το 2035, ο πληθυσμός της χώρας θα κυμαίνεται μεταξύ 9,5 και 10,4 εκατομμύρια. Το 2015 ο πληθυσμός ήταν 10,9 εκατ.
Αυτό σημαίνει ότι ο πληθυσμός θα μειωθεί από 450.000 έως 1,4 εκατ. ανθρώπους σε απόλυτες τιμές σε σχέση με το 2015 (ποσοστιαία, η μείωση κυμαίνεται από 4,1% έως 12,4%). Οι εκτιμήσεις είναι ακόμη πιο δυσοίωνες με ορίζοντα το 2050. Έως τότε ο πληθυσμός στη χώρα αναμένεται να περιοριστεί από 8,3 έως 10 εκατομμύρια μόνιμους κατοίκους. Αυτό συνεπάγεται μείωση του πληθυσμού σε σχέση με το 2016, από 800.000 έως 2,5 εκατ. μόνιμους κατοίκους σε απόλυτους αριθμούς. Η ποσοστιαία μείωση του πληθυσμού κυμαίνεται από 7,3% έως 23,4%!
Η εξέλιξη του πληθυσμού στη μεταπολεμική περίοδο (1951 – 2015)
Ο πληθυσμός της Ελλάδας κατά τη μεταπολεμική περίοδο έχει αυξηθεί σημαντικά (7,6 εκατ. το 1951, 10,8 το 2015) και παράλληλα γηράσκει προοδευτικά (μέση ηλικία 30 έτη το 1951, 43,1 έτη στα τέλη του 2014, ήτοι αύξηση κατά 13,1 έτη, διάμεσος ηλικία αντίστοιχα 26 και 43,0 έτη, ήτοι + 17,0 έτη). Στην ίδια αυτή περίοδο, ο πληθυσμός μας:
- Έχει περιορίσει τη γονιμότητα του και αυξήσει κατά περίπου 15 έτη τον μέσο προσδόκιμο χρόνο ζωής του στη γέννηση (εξ ου και η προοδευτική του γήρανση).
- Έχει αστικοποιηθεί (80% του συνόλου κατοικεί πλέον σε αστικές περιοχές, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, ενώ έχει συγκεντρωθεί σε ένα εξαιρετικά περιορισμένο τμήμα της συνολικής επιφάνειας της χώρας με τη δημιουργία δύο μεγάλων μητροπολιτικών περιοχών (Αθήνας και Θεσσαλονίκης).
- Από σχετικά «εθνικά ομοιογενής» μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (οι μη έχοντες την ελληνική υπηκοότητα το 1951 ήταν λίγες χιλιάδες) συμπεριλαμβάνει σήμερα περίπου 1.000.000 αλλοδαπούς η τεράστια πλειοψηφία των οποίων προέρχεται από τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες και τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές του πλανήτη μας (σημαντικό τμήμα των τελευταίων έχουν εισέλθει παρανόμως στη χώρα μας και δεν διαθέτουν άδεια παραμονής).
